Ένας αγώνας, πολλές μάχες. Για τη μάχη στην HOL και τον αγώνα στις τηλεπικοινωνίες

Ο αγώνας σε έναν κλάδο παραγωγής περνά μέσα από τις μάχες που δίνονται σε κάθε επιμέρους εργασιακό του χώρο. Στις τηλεπικοινωνίες ο αγώνας αυτός περνά μέσα από τις μάχες που τον τελευταίο καιρό έχουν ξεσπάσει στις εταιρίες του κλάδου ενάντια στις μαζικές απολύσεις και στις μειώσεις μισθών. Γιατί η επίθεση που τα μεγάλα αφεντικά του κλάδου έχουν κηρύξει στους εργαζομένους τους φαίνεται, μέσα από τις ίδιες τους τις ενέργειες, πως είναι από κοινού σχεδιασμένη και επεκτείνεται σε ελάχιστο χρόνο με τον ίδιο, περίπου, τρόπο από τη μία εταιρία στην άλλη ανεξάρτητα από το μερίδιο που μπορεί να κατέχει η καθεμία στην αγορά, το αν εμφανίζει κέρδη ή ζημιές. Το ζητούμενό τους είναι ένα, η «μείωση του εργατικού κόστους» με κάθε κόστος και μαζί με αυτό η γενικότερη αναδιάρθρωση της παραγωγικής διαδικασίας ώστε να είναι σε θέση να διασφαλίζονται μελλοντικές προοπτικές κερδοφορίας.

Μπορεί πάντοτε η εργασία στις τηλεπικοινωνίες για τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζόμενων να ήταν επισφαλής και εντατικοποιημένη, όμως από το τυπικό ξέσπασμα της κρίσης κι έπειτα οι συνθήκες έχουν χειροτερεύσει δραματικά συνολικά στον κλάδο, που σε συνδυασμό με το μπαράζ των απολύσεων, τις «εθελούσιες εξόδους», τις καθυστερήσεις δεδουλευμένων και τις μειώσεις μισθών έχουν δημιουργήσει μια κατάσταση διττού αδιεξόδου. Διττού αφενός γιατί η επιδείνωση των συνθηκών εργασίας έχει εξαντλήσει σωματικά και ψυχικά τους εργαζόμενους και αφετέρου γιατί οποιαδήποτε ιδέα εξόδου από μια τέτοια κατάσταση δείχνει απλώς εκτός πραγματικότητας στην παρούσα οικονομική συγκυρία της εκτεταμένης ανεργίας και της αβεβαιότητας. Αν σε αυτά συνυπολογίσουμε και το σχέδιο προσλήψεων συναδέλφων με μισθούς πείνας που προβλέπουν οι νέες μνημονιακές συμβάσεις εργασίας είναι εύκολο να αντιληφθεί ο οποιοσδήποτε τι σημαίνει να βρίσκεσαι μέσα στην τυχερή μειοψηφία εκείνων που ακόμα έχουν δουλειά…

Απέναντι όμως σε αυτήν την κατάσταση τον τελευταίο διάστημα έχουν αναπτυχθεί αντιστάσεις από τους εργαζόμενους που βρίσκονται στο στόχαστρο της επίθεσης της εργοδοσίας, αγώνες σε διάφορους εργασιακούς χώρους ενάντια στις μαζικές απολύσεις, στις μειώσεις μισθών, στην εκ περιτροπής εργασία, στην επιβολή νέων συμβάσεων, στη γενικότερη χειροτέρευση των εργασιακών συνθηκών, που έχουν εμπλέξει πολλούς συναδέλφους σε διαδικασίες αγώνα με φωτεινό παράδειγμα τον αγώνα στη Phonemarketing και πιο πρόσφατα αυτό στη Forthnet και τη διήμερη στάση εργασίας στη HOL.

***

Υπάρχει μια πορεία που οδήγησε στην πετυχημένη διήμερη στάση εργασίας 18 & 19 Δεκεμβρίου στην HOL που δεν περιορίζεται στις πιο πρόσφατες απολύσεις –που αναμφίβολα λειτούργησαν σαν αφορμές. Και αυτό γιατί απολύσεις πάντοτε γίνονταν. Έτσι όπως όμως οι αιτίες δεν ταυτίζονται απαραίτητα με τις αφορμές έτσι και ένας συνδυασμός παραγόντων είναι αυτός που συνήθως οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα. Οι ενδείξεις μπορεί, πολλές φορές, να είναι ορατές από πριν τίποτε όμως δεν μπορεί να προδιαγράψει εκ των προτέρων την τροπή που θα πάρουν τα πράγματα. Εν συντομία λοιπόν, μερικές γρήγορες παρατηρήσεις αναφορικά με το πώς οδηγηθήκαμε στη διήμερη στάση εργασίας στην HOL μιλώντας όχι γενικά, αλλά από την οπτική του τεχνικού τμήματος και του τμήματος εξυπηρέτησης, που είναι και από τα πολυπληθέστερα τμήματα της εταιρίας κατέχοντας νευραλγική θέση σε αυτή (είναι αυτά που έρχονται σε άμεση επαφή με τους πελάτες εξυπηρετώντας τις εισερχόμενες κλήσεις του τηλεφωνικού κέντρου) και αυτά επίσης με τη μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων στην κινητοποίηση.

Εδώ και καιρό η εργασία έχει εντατικοποιηθεί πολύ περισσότερο από όσο εντατικοποιημένη ήδη ήταν. Στο τμήμα εξυπηρέτησης της εταιρίας για παράδειγμα παρόλο που πάντοτε υπήρχε η πίεση να μειωθεί η χρονική διάρκεια μιας κλήσης ώστε κατά την εργάσιμη διάρκεια να εξυπηρετείται ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός πελατών, το τελευταίο διάστημα οι στόχοι του τμήματος άλλαξαν ρίχνοντας αποκλειστικά το βάρος σε ποσοτικά κριτήρια εξυπηρέτησης. Εισήχθησαν νέες διαιρέσεις του χρόνου εργασίας και νέοι χρόνοι προς επίτευξη που θα έπρεπε να επιτυγχάνονται από όλους τους εργαζόμενους προκειμένου να εξακολουθήσουν να θεωρούνται «παραγωγικοί» από την εταιρία. Αντικείμενο ποσοτικοποίησης έγινε ακόμα και μέσα σε πόσα δευτερόλεπτα σηκώνεις το ακουστικό και απαντάς μια κλήση, κριτήριο που προστέθηκε σε μια μακρά λίστα άλλων ποσοτικοποιημένων στόχων προς επίτευξη. Μέσα στο καλοκαίρι με meetings που διοργανώνονται από τους προϊσταμένους κοινοποιείται σε όλους τους συναδέλφους πως σκοπός είναι να αυξηθεί ο «καθαρός» χρόνος εργασίας του κάθε εργαζόμενου. Σύμφωνα με το νέο δόγμα κάθε εργαζόμενος θα ανταγωνίζεται συνεχώς τον εαυτό του για να βελτιώνει τους χρόνους του, ανταγωνιζόμενος ταυτόχρονα τους υπόλοιπους εργαζόμενους, αφού ο κάθε ατομικός χρόνος θα συγκρίνεται και θα αξιολογείται σε σχέση με αυτό των υπολοίπων. Χωρίς να μπαίνουμε σε λεπτομέρειες, μιας και τα παραπάνω ίσα που αρκούν για να ξύσουν την επιφάνεια του θέματος, και χωρίς να εξετάζουμε πώς εφαρμόστηκε η εντατικοποίηση συγκριτικά με άλλα τμήματα της εταιρίας, σημασία έχει πως την ίδια στιγμή που αυξάνεται ακόμα περισσότερο ο έλεγχος που ασκεί το κεφαλαίο επί της παραγωγικής διαδικασίας την ίδια στιγμή δημιουργείται ένας ασφυκτικός κλοιός επιτήρησης του συνόλου της εργασιακής συμπεριφοράς του κάθε συναδέλφου.

Σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση, ο όγκος της δουλειάς έχει αυξηθεί δραματικά την τελευταία περίοδο. Αυτό σημαίνει μια ταυτόχρονη ποσοτική και ποιοτική αύξηση, δηλαδή και περισσότερες κλήσεις, τεχνικά προβλήματα, αιτήματα προς διεκπεραίωση, αλλά και σε μεγαλύτερο εύρος, αφού ένα τμήμα επιφορτίζεται με τη δουλειά άλλων τμημάτων. Πλέον δεν υπάρχει καμιά στιγμή χαλάρωσης από την έναρξη της βάρδιας μέχρι τη λήξη της, και αυτό δεν είναι υπερβολή, αφού οι κλήσεις πέφτουν ασταμάτητα και σχεδόν καθημερινά υπάρχει πίεση για υπερωρίες. Ταυτόχρονα, αν κάποτε η εταιρία συνήθιζε να προσλαμβάνει έναν εργαζόμενο για να εκτελεί μια συγκεκριμένη εργασία, πλέον αφενός από τους νεοπροσληφθέντες απαιτούν όλο και περισσότερα επιφορτίζοντάς τους με πολλαπλά καθήκοντα και αφετέρου στους παλαιότερους, μέσα από συνεχείς εκπαιδεύσεις και επανεκπαιδεύσεις, τους έχουν αναθέσει την εργασία τμημάτων που έχουν συμπτυχθεί, καταργηθεί ή υποστελεχώνονται, λόγω των περικοπών. Προφανώς, κάτι τέτοιο αυξάνει κατά πολύ το χρόνο εκπαίδευσης των νεοπροσληφθέντων (για παράδειγμα, αν μέχρι κάποια χρόνια πριν αρκούσαν λίγες μέρες ή μια βδομάδα εκπαίδευσης για την απόκτηση κάποιων στοιχειωδών γνώσεων επί του αντικειμένου, πλέον αυτός ο χρόνος έχει ανέβει στις πέντε εβδομάδες) και μαζί γίνονται όλο και πιο πολύπλοκα τα ζητήματα που δημιουργούνται προς επίλυση. Γιατί δεν είναι δυνατόν να κάνεις ταυτόχρονα όλο και περισσότερα πράγματα επιφορτιζόμενος με όλο και μεγαλύτερες ευθύνες χωρίς από την άλλη να υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος που η κάθε ξεχωριστή εργασία απαιτεί. Παρά το γεγονός ότι, φαινομενικά, ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται η πολυειδίκευση από την εταιρία ρίχνει το κόστος βραχυπρόθεσμα για το κεφάλαιο, αφού ένας εργαζόμενος υποχρεώνεται να βγάζει και περισσότερη δουλειά και τη δουλειά περισσότερων, μακροπρόθεσμα συσσωρεύεται περισσότερη δουλειά, αφού αντιμετωπίζοντας ένα πρόβλημα προσωρινά, αυτό θα επανέλθει αυξάνοντας και το χρόνο και το κόστος επίλυσής του.

Από την άλλη πλευρά, οι απολύσεις παλιών και έμπειρων συναδέλφων, οι περισσότεροι εκ των οποίων δούλευαν full-time, πολλαπλασιάστηκαν. Για την ακρίβεια το σχέδιο που ακολουθήθηκε ήταν όχι αυτό των μαζικών απολύσεων, πράγμα που θα ξεσήκωνε αντιδράσεις, αλλά απολύσεις με χειρουργικές ενέργειες, δηλαδή απολύσεις σταδιακά, σε ένα βάθος χρόνου των πιο παλιών συναδέλφων και αντικατάστασή τους από νεοπροσληφθέντες εργαζομένους με τις νέες μνημονιακές συμβάσεις. Η εφαρμογή αυτής της πολιτικής επιτρέπει στην εργοδοσία να βρίσκει έναν εύσχημο κάθε φορά τρόπο ώστε να απαξιώσει την εργασιακή δύναμη του κάθε απολυμένου (ο οποίος μπορεί μέχρι ακόμα και λίγο καιρό πριν να έχαιρε της απολύτου εμπιστοσύνης της), ώστε να μπορεί να στέλνει μήνυμα εκφοβισμού και πειθάρχησης στους υπόλοιπους εργαζόμενους. Ο καθένας καταλάβαινε πως δεν έχει πλέον τίποτε καλύτερο να περιμένει πέρα από την απόλυση, αφού οι αυταπάτες για μετάθεση, είχαν εξατμιστεί τουλάχιστον από το καλοκαίρι.

Αν στα παραπάνω συνεκτιμηθεί και το γεγονός πως ήδη από την περασμένη άνοιξη κυκλοφορούσε η φημολογία για οριζόντιες περικοπές μισθών και πως προϊστάμενοι φέρονταν με απαξιωτικό τρόπο για τη δουλειά του τμήματος, την ίδια στιγμή που η παραγωγικότητά αύξανε κατακόρυφα, απειλώντας με κυρώσεις για λάθη εξαιτίας της αύξησης του όγκου της δουλειάς, τότε δεν είναι παράδοξο πως χρειάστηκε σχετικά λίγος χρόνος ώστε να γίνει σμπαράλια το πατερναλιστικό και οικογενειακό κλίμα που εδώ και χρόνια προσπαθούσε να περάσει η εργοδοσία προκειμένου να κερδίσει την ανακωχή των εργαζομένων. Και το κλίμα μεγάλης δυσαρέσκειας που εκφραζόταν σε συζητήσεις στα πηγαδάκια και στις συναδελφικές παρέες δεν έμεινε εκεί, αλλά κατάφερε να λάβει συλλογικά χαρακτηριστικά και να οδηγήσει σε αγωνιστική κινητοποίηση. Προφανώς, η δυσαρέσκεια από μόνη της δεν είναι ποτέ ικανή συνθήκη ώστε να οδηγήσει σε μια δράση αν δεν υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες όπως παράδοση κινητοποιήσεων σε έναν χώρο εργασίας ή αν δεν υπάρχει κάποιο σωματείο που να μπορεί να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες.

Στο τμήμα εξυπηρέτησης η αφορμή δόθηκε με την πρόσφατη απόλυση μιας έμπειρης συναδέλφου, με το πρόσχημα της «χαμηλής παραγωγικότητας», που έπαιξε καταλυτικό ρόλο αφού στη θέση της ο καθένας μπορούσε να βάλει τη δική του. Παρόμοιες απολύσεις και για παρόμοιους λόγους είχαν συμβεί και σε άλλα τμήματα. Με αυτό το δεδομένο συγκαλείται από το σωματείο Γ.Σ. όλων των εργαζομένων της εταιρίας στην αίθουσα του εστιατορίου ώστε να συζητηθεί το ζήτημα των απολύσεων, των προσλήψεων νέων συναδέλφων με μισθούς πείνας και των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας του χώρου εργασίας. Στη Γ.Σ. συμμετέχουν αρκετοί συνάδελφοι που δεν είχαν ξανασυμμετάσχει σε ανάλογες συνελεύσεις παίρνοντας το λόγο και εκφράζοντας τους προβληματισμούς τους για την κατάσταση. Η απόφαση που πάρθηκε ήταν για στάση εργασίας 8 το πρωί έως 12 το μεσημέρι της 18^ης Δεκεμβρίου με ταυτόχρονο μπλοκάρισμα της εισόδου του κτηρίου των κεντρικών γραφείων.

Το στοίχημα ήταν στην κεντρική πύλη της εταιρίας να υπήρχε συγκεντρωμένος κόσμος από νωρίς το πρωί με σκοπό να πάρουμε με το μέρος μας τους συναδέλφους εκείνους που «αμφιταλαντεύονταν» αναφορικά με το αν θα συμμετάσχουν ή όχι στην στάση εργασίας. Αυτό επιτεύχθηκε και η ανταπόκριση ήταν παραπάνω από το αναμενόμενο γιατί με δεδομένο το βροχερό καιρό της ημέρας δεν κάθεται κάποιος για τέσσερις συνεχόμενες ώρες μέσα στη βροχή παρά τη θέλησή του. Και στην κινητοποίηση συμμετείχε η συντριπτική πλειοψηφία των πολυπληθέστερων τμημάτων της εταιρίας, δηλαδή του τμήματος εξυπηρέτησης και του τεχνικού τμήματος, αλλά και η πλειοψηφία των εργαζομένων από τα υπόλοιπα πιο ολιγομελή τμήματα. Επίσης, συμμετείχαν για κάποια ώρα και εργαζόμενοι σε άλλες θέσεις της εταιρίας, κάποια χαμηλόβαθμα στελέχη που δεν είχαν ξανασυμμετάσχει σε κινητοποίηση.

Η εργοδοσία δεν περίμενε να υπάρξει ανάλογη ανταπόκριση και είχε υποβαθμίσει το γεγονός, όμως βλέποντας την πλειοψηφία του κόσμου να βρίσκεται στην είσοδο της εταιρίας αρχικά φωνάζει τους μπάτσους για εκφοβισμό, ενέργεια που καταγγέλλεται άμεσα από μέλη του σωματείου που καταφέρνει να τους διώξει και βάζει προϊσταμένους να παίρνουν τηλέφωνα τους εργαζόμενους ώστε να τους μεταπείσουν να ανέβουν για δουλειά. Αφού βλέπει ότι κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται, κατεβάζει τους ίδιους τους προϊσταμένους να πείσουν δια ζώσης τους εργαζόμενους να επιστρέψουν στην εργασία και αφού η απόπειρα αυτή καταγγέλλεται εκ νέου, στρέφεται προς τους νεοπροσληφθέντες συναδέλφους τους οποίους προσπαθεί να μαζέψει για δουλειά.

Στον προαύλιο χώρο της εταιρίας πραγματοποιείται νέα Γ.Σ. όπου σε απάντηση της τρομοκράτησης αποφασίζεται, με συντριπτική πλειοψηφία, η συνέχιση της στάσης εργασίας και για την επόμενη μέρα 19 Δεκεμβρίου. Στο μεταξύ, μετά τη λήξη της στάσης το απόγευμα της ίδιας μέρας 18 Δεκεμβρίου πραγματοποιείται meeting στο οποίο καλούνται όλοι οι εργαζόμενοι της απογευματινής βάρδιας από τα τμήματα εξυπηρέτησης και το τεχνικό με υψηλόβαθμους προϊστάμενους με σκοπό να αντιστραφεί το κλίμα, χωρίς όμως να το καταφέρνουν αφού στις συγκεκριμένες ερωτήσεις που έθεσαν οι συνάδελφοι οι απαντήσεις τους ήταν αόριστες, αν όχι σε κάποιες περιπτώσεις κυνικές.

Την επόμενη ημέρα στις 19 Δεκεμβρίου η εργοδοσία ήταν καλύτερα προετοιμασμένη κι έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της ώστε να υπονομεύσει την κινητοποίηση αλλάζοντας μαζικά βάρδιες συναδέλφων, στέλνοντας κάποιους να δουλέψουν σε άλλα κτήρια και άλλους με τηλεργασία, απασχόληση από το σπίτι. Αποτέλεσμα: παρόλο που βρισκόμαστε από νωρίς το πρωί καμιά 20αριά άτομα μπλοκάροντας την κύρια είσοδο της εταιρίας, όσο πέρναγε η ώρα δεν εμφανιζόταν κανείς πέρα από υψηλόβαθμα στελέχη και κάποιους προϊσταμένους πράγμα παράταιρο για ένα κτήριο στο οποίο εργάζονται εκατοντάδες εργαζόμενοι και έχει μεγάλη κίνηση καθημερινές. Βέβαια, αρκετοί ήταν οι συνάδελφοι εκείνοι που αν και συμμετείχαν και στη δεύτερη συνεχόμενη στάση της 19^ης Δεκεμβρίου δε συμμετείχαν με τη φυσική τους παρουσία στο μπλοκάρισμα της κεντρικής εισόδου της εταιρίας.

Παρόλα αυτά, το ότι συμμετείχαν συνάδελφοι που για πρώτη φορά στήριξαν μια κινητοποίηση, συνάδελφοι χωρίς κάποια άλλη πολιτική ή συνδικαλιστική εμπειρία εκφράζοντας την άποψη ότι είναι καλύτερο να αγωνιστούμε έστω κι αν ηττηθούμε συλλογικά από το να σκύψουμε το κεφάλι είναι σίγουρα μια παρακαταθήκη που αφήνει ο αγώνας αυτός. Το επόμενο διάστημα θα είναι πολύ δύσκολο, είναι σημαντικό να γνωρίζει ο καθένας ότι τουλάχιστον δεν είναι μόνος του.

Εργαζόμενοι στην HOL

Ιανουάριος 2013