«Μα που είναι επιτέλους όλοι αυτοί οι άνεργοι; Γιατί δεν βγαίνουν στον δρόμο; Τι περιμένουν και δεν αγωνίζονται;» Το ερώτημα που (μας) τέθηκε χοντρικά κάπως έτσι με την εκτόξευση της ανεργίας στο 28% πριν από 4-5 χρόνια φαίνεται να παραμένει αναπάντητο. Παρά τις «μαραθώνιες» πορείες του «κόκκινου» δημάρχου της Πάτρας και τα φιλότιμα καλέσματα από συλλογικότητες ανέργων και σωματεία βάσης για διεκδίκηση επιδόματος ανεργίας για όλους/ες, χωρίς προϋποθέσεις, οι άνεργοι φαίνεται να προτιμούν τον «καναπέ» από τον δρόμο. Θα μπορούσαμε να σκοτώσουμε κάπου εδώ την κουβέντα και (εμείς οι τρεις οργανωμένοι άνεργοι σε ΚΚΕ, ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α., α/α/α χώρο μαζί με τον κούκο που ανταποκρίνεται στα καλέσματα μας) να συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι κάνουμε. Επειδή όμως αντιπαθούμε τις προκάτ ερωτήσεις με τις κομματικά στημένες απαντήσεις θα προσπαθήσουμε για άλλη μια φορά να διακρίνουμε τι κάνει και δεν κάνει η τάξη μας κάτω από την νηνεμία του θεάματος. Και κόντρα στις προβλέψεις θα υποστηρίξουμε ότι εκεί κάτω, ανά διαστήματα, κάτι συνεχίζει να κινείται, όλο και πιο μαζικά, όλο και πιο έντονα. Μάλιστα, θεωρούμε ότι οι «πρωτοπορίες» που διερωτώνται για την απουσία των ανέργων, αναλαμβάνουν εργολαβικά τον περιορισμό των αγώνων τους σε κομματικά όρια, κι έτσι διασφαλίζουν (εν απουσία του υποκειμένου που γυρίζει απογοητευμένο «στον καναπέ») τις απαντήσεις που θέλουν στα ερωτήματα τους.
Τα 5μηνα κοινωφελή προγράμματα σε δήμους που προβλέπονταν για την περίοδο 2014-15 σηματοδοτούσαν ουσιαστικά το τρίτο μαζικό κύμα εφαρμογής της πολιτικής του workfare (ανταποδοτική πρόνοια) στον δημόσιο τομέα. Όπως είχαμε αναλύσει στην τελευταία μας έκδοση1 για το ζήτημα, οι προηγούμενες δυο φουρνιές «κοινωφελών» εργαζομένων είχαν καταφέρει με τους αγώνες τους να πετύχουν κάποιες μικρές αλλά σημαντικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο των προγραμμάτων. Οι αγώνες της περιόδου 2013-142 είχαν επιβάλλει το δικαίωμα στην αναρρωτική άδεια μετά αναπλήρωσης, τα βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα για αντίστοιχες εργασίες, την ασφάλιση των μακροχρόνια ανέργων που μπαίνουν στο πρόγραμμα. Τις μικρές αυτές νίκες δεν τις γεύονται βέβαια αυτοί/ες που δίνουν κάθε φορά τις μάχες, αλλά οι επόμενοι/ες πεντάμηνοι/ες που σπάνια γνωρίζουν τι προηγήθηκε. Έτσι, λόγω αυτής της σχεδόν μηδαμινής κυκλοφορίας των αγώνων που δίνουν διαφορετικά κομμάτια εκμεταλλευομένων κάθε χρονιά, οι άνεργοι/ες που κάθε φορά μετατρέπονται σε «κοινωφελώς» εργαζόμενους/ες για 5 μήνες φαίνεται να ξεκινάνε από το μηδέν και να επιστρέφουν στο μηδέν.
Έτσι ξεκίνησαν και πέρυσι. Λόγω της εξάμηνης «σκληρής» διαπραγμάτευσης της «πρώτης φοράς αριστεράς» με τους «θεσμούς» τα χρηματοδοτούμενα από το ΕΣΠΑ προγράμματα καθυστέρησαν να ξεκινήσουν. Αυτό το γεγονός οδήγησε τους μακροχρόνια ανέργους που περίμεναν να κατακτήσουν την πολυπόθητη θέση λόγω μοριοδότησης να οργανώσουν μέσω καλεσμάτων στο facebook συγκεντρώσεις που ζητούσαν να «ξεπαγώσουν» τα προγράμματα αυτά και να πιάσουν επιτέλους δουλειά! Σε εμάς, που ως ταξικά/πολιτικά υποκείμενα καταγγέλλουμε την βαρβαρότητα των νεοφιλελεύθερων αυτών προγραμμάτων και παλεύουμε για τη δυνατότητα άρνησης εργασίας σε αυτά, ίσως να φαίνεται περίεργο. Αλλά στην πραγματικότητα – αν και αντιφατικό – είναι απολύτως λογικό. Οι άνεργοι/ες που περιμένουν στη ουρά για να αποκτήσουν τα μόρια για μια 5μηνη θέση στον ήλιο των ΕΣΠΑ, από την αντικειμενική τους θέση δεν μπορούν παρά να ζητάνε εργασία και γρήγορα, κόντρα στην ψυχρή και αργόσυρτη γραφειοκρατία των προγραμμάτων.
Ειδικά η συγκεκριμένη φουρνιά πρέπει να επισημανθεί ότι είχε από πλευρά ταξικής σύνθεσης αντιδιαμετρικά αντίθετα χαρακτηριστικά από τους πρώτους/ες «ωφελούμενους/ες» του 2012-13. Πέρα από μια μερίδα πτυχιούχων ανέργων που προορίζονταν κυρίως για στελέχωση των παιδικών σταθμών, επρόκειτο κατά κύριο λόγο για νοικοκυρές και μακροχρόνια ανέργους, με 3-4 χρόνια ανεργίας και άνω των 30, με οικογένειες και παιδιά. Συχνά ο κόσμος αυτός αδυνατεί λόγω ηλικίας να βρει νέα εργασία, εκτός ίσως από κάποια λίγα «μαύρα» μεροκάματα για τους πιο τυχερούς, και συνηθίζει να κυνηγά τα νέου τύπου προνοιακά επιδόματα που έχει δημιουργήσει η διαχείριση της κρίσης: κάρτα σίτισης, κοινωνικό τιμολόγιο, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα κ.α. Αλλά και από πλευράς πολιτικής σύνθεσης, καθώς εν πολλοίς επρόκειτο για εργαζόμενnoους/ες που είχαν απολυθεί με το ξέσπασμα της κρίσης, κουβαλούσαν και εμπειρίες ταξικού/συνδικαλιστικού ανταγωνισμού είτε από περιβάλλοντα σταθερής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα, είτε από μορφές προσωρινής απασχόλησης στον δημόσιο. Με αλλά λόγια, ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της «φουρνιάς» δεν ήταν συνηθισμένο να αποδέχεται «από την κούνια» ως φυσιολογική την επισφάλεια, την «μαυρίλα» και την έλλειψη δικαιωμάτων στην αγορά εργασίας.
Στα τέλη Ιούλη, λοιπόν, αμέσως μετά το δημοψήφισμα και την υπογραφή του 3ου μνημονίου, 32.000 άνεργοι/ες τοποθετήθηκαν τελικά σε διάφορα πόστα σε δήμους πανελλαδικά. Ως συνήθως χρησιμοποιήθηκαν ως αναλώσιμο εργατικό δυναμικό που καλύπτει τα πάγια και διαρκή κενά της τοπικής αυτοδιοίκησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτή της λογικής ήταν ότι πολλοί που είχαν προσληφθεί ως ανειδίκευτοι εργάτες γενικών καθηκόντων τοποθετήθηκαν στην αποκομιδή απορριμμάτων με απορριμματοφόρα, μια απαιτητική και επικίνδυνη βραδινή εργασία, που για τους «κανονικούς» εργαζόμενους πληρώνεται παραπάνω. Για μέτρα ασφαλείας φυσικά ούτε λόγος. Τα εργατικά ατυχήματα σκάνε το ένα μετά το άλλο τους δυο πρώτους μήνες. Στον Δήμο Ζωγράφου χρειάζεται να κόψει ένας «ωφελούμενος» το χέρι του και να προχωρήσει σε καταγγελία στο ΙΚΑ για να προμηθεύσει η συριζαία δήμαρχος τους εργαζόμενους με τον απαραίτητο εξοπλισμό ασφαλείας3. Στους τραυματίες συναδέλφους δεν δίνονται αποζημιώσεις, ενώ τους ζητείται να αναπληρώσουν τις μέρες της ανάρρωσης για να τις πληρωθούν. Η Γενική Γραμματεία Διαχείρισης Κοινοτικών και Άλλων Πόρων του Υπουργείου Εργασίας, κάπου μεταξύ του όγδοου και του δέκατου εργατικού ατυχήματος, ζητά από τους δήμους την τήρηση των μέτρων ασφαλείας και υγείας των συμμετεχόντων στα προγράμματα Κοινωφελούς Εργασίας. Με τις κυβερνητικές εγκυκλίους όμως δεν ιδρώνει το αυτί κανενός δημοτικού άρχοντα κι έτσι ένα βράδυ, στις 5 Οκτώβρη, ο τριανταπεντάχρονος «κοινωφελώς» εργαζόμενος στον Δήμο Μεγάρων Γ. Σταμέλος γλίστρησε από το απορριμματοφόρο στο οποίο είχε τοποθετηθεί, έπεσε στο έδαφος και μετά από τρεις μήνες σε κώμα πέθανε.
Υπό την σκιά των εργατικών ατυχημάτων οργανώνονται κινητοποιήσεις σε κάποιους δήμους όπου υπάρχουν μαχητικά σωματεία «μονίμων», με βασικό αίτημα την κατοχύρωση πλήρων εργασιακών δικαιωμάτων για τους «ωφελούμενους». Στον Δήμο Βύρωνα το σωματείο μετά από παρέμβαση στο δημοτικό συμβούλιο κερδίζει 2 μέρες άδεια το μήνα για όλους τους πεντάμηνους. Μετά από λίγες μέρες το Υπουργείο Εργασίας κατοχυρώνει με εγκύκλιο το δικαίωμα στην άδεια, στην αναρρωτική άδεια χωρίς αναπλήρωση, στη γονεϊκή άδεια, στην αποζημίωση για εργατικό ατύχημα. Τρία χρόνια μετά τις πρώτες κινητοποιήσεις «ωφελούμενων» για εργασιακά δικαιώματα, όταν μας αρνούνταν ακόμα και την δυνατότητα προσφυγής στην Επιθεώρηση Εργασίας, το κράτος πλέον μας αναγνωρίζει κάποια βασικά δικαιώματα που απορρέουν από το εργατικό δίκαιο.
Τέλη Οκτώβρη οργανώνονται και οι πρώτες επιτροπές αγώνα «κοινωφελών» εργαζόμενων σε μερικούς δήμους της Αθήνας που έχουν συνδικαλιστική δύναμη αριστερές παρατάξεις. Διακρίνουμε δυο κατηγορίες. Τις επιτροπές πενταμήνων που ελέγχονται από το ΠΑΜΕ και τις επιτροπές που έχουν τις «πλάτες» της ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α. Οι πρώτες είναι επιτροπές-φαντάσματα που δεν συνεδριάζουν ποτέ4 και συντονίζονται με ένα μαγικό τρόπο υπό την συνδικαλιστική ομπρέλα του Συνδικάτου ΟΤΑ Αττικής (όπου κυριαρχεί το ΠΑΜΕ). Οι δεύτερες καταφέρνουν να συσπειρώσουν σε μερικούς δήμους (κυρίως Νέας Ιωνίας, Αθήνας και Ζωγράφου) έναν αριθμό ανένταχτων «κοινωφελών» και συντονίζονται σε τακτική βάση μέσω του «Συντονιστικού Πενταμήνων και Συμβασιούχων Αττικής». Από αυτές τις δύο δυνάμεις καλούνται εβδομαδιαίες κινητοποιήσεις με στάσεις εργασίας της ΠΟΕ-ΟΤΑ και διαδηλώσεις στο Υπουργείο Εργασίας στην Σταδίου με την αξιοσημείωτη συμμετοχή λίγων εκατοντάδων «κοινωφελών». Μέσω της αγωνιστικής σύνδεσης με τα συνδικάτα των «μονίμων» (αλλά όχι τους ίδιους τους «μόνιμους»), οι «ωφελούμενοι/ες» για πρώτη φορά κατεβαίνουν στον δρόμο με συχνότητα και αυτοπεποίθηση. Τα αιτήματα των διαδηλώσεων περιλαμβάνουν το ζήτημα της κατοχύρωσης πλήρων εργασιακών/ασφαλιστικών δικαιωμάτων, αλλά και την παράταση των προγραμμάτων πέραν του πενταμήνου.
Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα και πλησιάζει η λήξη του πενταμήνου το τελευταίο αίτημα αποκτά όλο και πιο κεντρική σημασία. Οι άνεργοι/ες που βιώνουν την φρίκη της απλήρωτης ανεργίας/ανακυκλώσιμης εργασίας έχουν σίγουρα κάθε λόγο να προσπαθούν να σπάσουν τους όρους της σκλαβιάς τους, με την διεκδίκηση μεγαλύτερων διαστημάτων εργασίας, περισσότερων ενσήμων, εν τέλει σταθερών μορφών εργασίας και επιδόματος ανεργίας για όλους/ες, χωρίς προϋποθέσεις. Από την άλλη, αποτελεί κοινό μυστικό σε όλους τους/τις εργαζόμενους/ες ορισμένου χρόνου στο ευρύτερο δημόσιο το «κλείσιμο του ματιού» από τους δημοτικούς άρχοντες: μπορούν να ελπίζουν ότι κάτι θα γίνει ειδικά για την περίπτωση τους, ώστε να ανανεωθούν οι συμβάσεις τους. Η ίδια, μάλλον πελατειακή παρά ταξική, λογική πρόσδεσης των συμβασιούχων στις πιέσεις των κομμάτων προς το «κράτος-πατέρα» για ανανέωση/μονιμοποίηση εφαρμόστηκε με ιδιαίτερη ζέση και από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τα τοπικά παραρτήματα των αριστερών κομμάτων στους δήμους.
Στην περίπτωση μας, όμως, μιλάμε για προγράμματα «μαθητείας»/workfare της Ε.Ε. κι όχι για συμβάσεις ορισμένου χρόνου, πληρωμένες από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτή η «λεπτομέρεια» δεν επηρέασε καθόλου την δράση των εργατοπατέρων που σκορπούσαν αυταπάτες ότι είναι δυνατή η παράταση του διαστήματος εργασίας χωρίς να υπάρξει δομική σύγκρουση με την ίδια την λογική των προγραμμάτων. Μέσα στα συντονιστικά, και παρά τις επίμονες ερωτήσεις αρκετών εργαζομένων στα προγράμματα, πολιτικά στελέχη και συνδικαλιστές ισχυρίζονταν σε όλους τους τόνους ότι είναι όχι μόνο εφικτή η παράταση, αλλά και ότι έχει ήδη εφαρμοστεί για άλλα προγράμματα στο παρελθόν.Οι ρυθμίσεις Κατρούγκαλου που παρέτειναν την σύμβαση ορισμένου χρόνου εργαζομένων σε κάποιους δήμους, παρουσιάστηκαν ως ένα παράδειγμα προς μίμηση, άσχετα με τις ενστάσεις που ακούγονταν από τα κάτω ότι οι εργαζόμενοι αυτοί δεν υπάγονται στο ίδιο καθεστώς με τους «ωφελούμενους». Η εμμονή αυτή με την παράταση δείχνει πως όποιοι την επέβαλλαν ως κεντρική πολιτική «γραμμή» του αγώνα δεν αντιλαμβάνονται ούτε στο ελάχιστο τη φύση των προγραμμάτων αυτών.
Η εφαρμοζόμενη πολιτική, από πλευράς της χρηματοδοτούσας Ε.Ε., έχει ως στόχο την παροχή προνοιακών επιδομάτων έναντι της προσφοράς εργασίας εκ μέρους των «ωφελούμενων» ανέργων, με σκοπό δηλαδή να παραμείνουν άνεργοι χωρίς να δικαιούνται επίδομα ανεργίας κι όχι να αποκτήσουν μέσω της εργασίας τα απαραίτητα ένσημα ώστε να επιδοτούνται χωρίς να δουλεύουν. Η ανατροπή αυτής της πολιτικής δεν μπορεί παρά να περνάει μέσα από την κατάργηση των προγραμμάτων (και την αντικατάσταση τους από «κανονικές» σχέσεις εργασίας) κι όχι της πίεσης να παραταθεί/μονιμοποιηθεί η παρουσία τους στο δημόσιο. Άλλωστε, από την στιγμή, που οι δήμοι δέχονται πληρωμένη από το ΕΣΠΑ εργασία, δεν τους κοστίζει τίποτα να ζητάνε από το κράτος την μονιμοποίηση των «ωφελουμένων», όπως και κάναν (μέσω της ΚΕΔΕ) προσποιούμενοι τους φίλους των εργαζομένων.
Ταυτόχρονα όμως, οι μορφές αγώνα που με πίεση επικράτησαν δείχνουν να μην λαμβάνουν υπόψη τους τη δυναμική του ίδιου του υποκειμένου που δίνει τον αγώνα. Επίσης δείχνουν μια απλοϊκή πίστη στη μαζικοποίηση του αγώνα, συνέχεια της αντι-μνημονιακής μαζικοποίησης, χωρίς όμως να έχουν να προτείνουν πρακτικούς τρόπους για τη στήριξη των αγωνιζόμενων και τη δημιουργία δεσμών αλληλεγγύης μεταξύ τους. Σαν όλα αυτά να είναι δεδομένα: Ήδη μέσα στα συντονιστικά οι εργατοπατέρες ρίχνουν τη γραμμή για «παραμονή στην εργασία μετά τη λήξη της», με υπονοούμενα για καταλήψεις εργασιακών χώρων με στόχο πάντοτε τη μονιμοποίηση. Στο συντονιστικό του Δήμου Αθηναίων ακούγεται από το κοινό η απλή ερώτηση: «εντάξει, εγώ να μείνω στην εργασία μου αρνούμενη να φύγω, αλλά ποιός θα με στηρίξει;» Η απάντηση είναι ότι οι μάζες των «τριανταδύο χιλιάδων» κοινωφελών είναι στο δρόμο και θα ξεσηκωθούν με τη λήξη των προγραμμάτων.
Ενώ λοιπόν μέχρι τον Νοέμβριο του 2015, κυβέρνηση και δήμοι προσποιούνταν ότι «κάτι θα γίνει» και οι εργατοπατέρες «κλιμακώνουν» τον αγώνα με κορώνες για τελική νίκη, τον Δεκέμβριο η υπουργός Ρ. Αντωνοπούλου παραδέχεται ότι δεν είναι δυνατή η ανανέωση του διαστήματος εργασίας λόγω της φύσης των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Όταν οι πρώτοι πεντάμηνοι αρχίζουν να απολύονται λίγο πριν τα Χριστούγεννα, το ΠΑΜΕ οργανώνει μια τελευταία κινητοποίηση και αποχωρεί. Το «Συντονιστικό Πενταμήνων και Συμβασιούχων Αττικής» από την άλλη αποφασίζει την όξυνση των κινητοποιήσεων, μέσω της κατασκήνωσης των απολυμένων «πενταμηνιτών» έξω από το Υπουργείο στη Σταδίου. Η μορφή αυτού του αγώνα αντιγράφει ουσιαστικά την πετυχημένη (μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ) κινητοποίηση των καθαριστριών έξω από το Υπουργείο Οικονομικών. Επιχειρείται έτσι η συσπείρωση ενός διάχυτου στην Αττική υποκειμένου στο κέντρο της μητρόπολης σε μια συμβολική, κατά κύριο λόγο, κινητοποίηση διαρκείας, που προσπαθεί να απευθυνθεί στην κοινωνία μέσω της εικόνας του απελπισμένου συμβασιούχου που πετιέται στον δρόμο Χριστουγεννιάτικα. Αν και έτσι γίνεται δυνατή η στοιχειώδης επικοινωνία μεταξύ αγωνιζόμενων κομματιών που διαμαρτύρονται στο κέντρο και οι συνδικαλιστικές δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς αναλαμβάνουν την έκδοση ψηφισμάτων στήριξης της κινητοποίησης από άλλους κλάδους, ωστόσο στην καθημερινότητα του αγώνα δεν μπορεί παρά να επικρατεί η απομόνωση των πιο «ψημένων» αγωνιστών που πραγματοποιούν βάρδιες στο κρύο της Σταδίου από την μεγάλη μάζα των «ωφελουμένων» που γυρίζει απογοητευμένη σπίτι της. Μετά από λίγες εβδομάδες η κινητοποίηση έληξε, με τους λίγους αγωνιστές που κράτησαν μέχρι τέλους να ενσωματώνονται στις πρωτοβουλίες της ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α γύρω από την απόσυρση του νομοσχεδίου για το ασφαλιστικό.
Συνοψίζοντας, οι «κοινωφελείς» του 2015 πραγματοποίησαν την πιο μαζική/δυναμική κινητοποίηση «ωφελουμένων» ανέργων που έχουμε δει μέχρι στιγμής, αφήνοντας μια σημαντική παρακαταθήκη για τους μελλοντικούς αγώνες. Ο αγώνας τους όμως δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα όρια που συναντάμε στους αγώνες των εργαζόμενων του δημοσίου από άποψη δομών, περιεχομένων και μέσων. Όσον αφορά τις δομές, οι κοινότητες αγώνα που φτιάχτηκαν δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από την κομματική αγκαλιά των εργατοπατέρων των δήμων, που ανέλαβαν την προώθηση των κινητοποιήσεων. Όσον αφορά τα περιεχόμενα, επικράτησε η συντεχνιακή λογική του συμβασιούχου που ασκεί πολιτική πίεση για ανανέωση της σύμβασης του, και της ανάπτυξης συμμαχιών πελατειακού τύπου με τους δήμους, χωρίς να γίνεται εφικτή η σύνδεση με τα υπόλοιπα κομμάτια των ανέργων, των voucherάδων του ιδιωτικού τομέα, των πρώην και μελλοντικών «ωφελουμένων», που απλά περιμένουν να έρθει η σειρά τους. Όσον αφορά τα μέσα αγώνα, κυριάρχησε η λογική της συμβολικής κινητοποίησης κεντρικού τύπου, που επιδιώκει τη δικαίωση της προσπαθώντας να διεγείρει τις ευαισθησίες της «αριστερής» κυβέρνησης, χωρίς να δοκιμαστούν πιο άμεσες κινητοποιήσεις έμπρακτης πίεσης, μπλοκαρίσματος των καπιταλιστικών σχέσεων στους χώρους εργασίας και στις γειτονιές των εκμεταλλευομένων (π.χ. καταλήψεις δημαρχείων).
Σκοπός εδώ δεν είναι η αφ’ υψηλού κριτική, αλλά η επισήμανση των ορίων που θα ορθωθούν μπροστά μας και στους μελλοντικούς αγώνες. Ο πάλαι ποτέ υπέρμαχος των δικαιωμάτων της γενιάς των 700 ευρώ ΣΥΡΙΖΑ κατά τραγική ειρωνεία έχει αναλάβει την εξάπλωση του μοντέλου της κοινωφελούς εργασίας, των voucher και του συνδεδεμένου με αυτά ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, μιας και είναι τα μόνα προνοιακά επιδόματα που του παρέχει τζάμπα η ΕΕ. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, όπου επίσης το workfare μονιμοποιείται ως μοντέλο διαχείρισης κρίσεων όπως η προσφυγική5, οι αγώνες των «ωφελούμενων» έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν τους όρους της έμπρακτης διαμόρφωσης του.
Ως αποτέλεσμα των φετινών αγώνων, στο νομοσχέδιο που έγινε γνωστό ως «παράλληλο πρόγραμμα» κατοχυρώθηκαν οι άδειες των κοινωφελών, η αποζημίωση για εργατικό ατύχημα, η απαγόρευση εργασίας σε απορριμματοφόρα, η αύξηση του διαστήματος απασχόλησης σε οχτώ μήνες (εφ’ όσον συγχρηματοδοτεί το παραπάνω διάστημα το ελληνικό κράτος). Αυτές οι μικρές νίκες δεν μπορούν να αποδοθούν αποκλειστικά στη συριζέικη διαχείριση, άλλωστε πρόκειται για θεσμικές αλλαγές που ξεκίνησαν επί Σαμαρά. Ωστόσο αυτά τα μικρά κέρδη περικυκλώνουν τη συνθήκη της «ωφέλειας» που στον πυρήνα της όμως ακόμα παραμένει οχυρωμένη απέναντι στις εργατικές διεκδικήσεις. Για παράδειγμα, οι δύο μέρες άδειας το μήνα ονομάζονται «απουσίες» κι έτσι συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται ως εξαίρεση από το εργατικό δίκαιο, δεν μπορούμε οπότε να επικαλεστούμε αυτήν την κατάκτηση ώστε να αλλάξει η «μαθητειακή» φύση των προγραμμάτων. Στο πραγματικό σύνταγμα όμως των εργασιακών σχέσεων οι «ωφελούμενοι» του δημοσίου μπορούν πλέον να μην εργάζονται όσες μέρες δεν εργάζονται και οι μόνιμοι συνάδελφοι τους. Ένα ενδιαφέρον ερώτημα είναι αν θα μπορούσαν άραγε οι «ωφελούμενοι/ες» με voucher του ιδιωτικού τομέα να επικαλεστούν αυτές τις εργατικές κατακτήσεις και για λογαριασμό τους. Η απάντηση όμως χρειάζεται αγώνες που να μπορούν να κυκλοφορήσουν πέρα από το στενό διάστημα της απασχόλησης των «ωφελούμενων» ανέργων στον δημόσιο τομέα και να αποτελέσουν όχημα συγκρότησης μόνιμων και σταθερών κοινοτήτων αγώνα αυτών.
1 Βλ. Workfare: αγώνες ενάντια στην επιβολή της εργασίας ως ‘ωφέλειας‘, Σ.Κυ.Α., Ιανουάριος 2015
2 Βλ. “Απολογισμός του αγώνα ενάντια στα κοινωφελή” και “Για τον αγώνα των “κοινωφελών” στην ΗΔΙΚΑ” στο τ.7 της Σφήκας, Νοέμβρης 2014
3 Η συγκεκριμένη δήμαρχος (Τ. Καφατσάκη) επέδειξε και ένα ιδιαίτερο είδος αριστερού χιούμορ απέναντι στον τραυματία συνάδελφο όταν αυτός της επισήμανε ότι θα έχει μόνιμο τραύμα σε ένα δάχτυλο του χεριού λόγω του εργατικού ατυχήματος. «Έτσι θα έχεις κάτι να μας θυμάσαι», του απάντησε.
4 Στον «κόκκινο» Δήμο Καισαριανής, σε μοίρασμα του «οδηγού επιβίωσης» (βλ. εικόνα) μια «ωφελούμενη» μας πληροφόρησε ότι έχει φτιαχτεί μια επιτροπή από ένα μέλος του ΚΚΕ που αυτοανακηρύχθηκε εκπρόσωπος όλων, χωρίς να ρωτήσει κανέναν. Όπως είναι προφανές, αυτές οι επιτροπές κατήγγειλαν σε γενικό επίπεδο τις μορφές αυτές απασχόλησης, αφήνοντας στο απυρόβλητο τους «κόκκινους» δημάρχους που, όπως όλοι, εκμεταλλεύονταν την πληρωμένη από την Ε.Ε. εργασία των ανέργων.
5Το επόμενο διάστημα αναμένεται η στελέχωση των «Hot spots» με 5.000 περίπου κοινωφελείς εργαζόμενους, για τους οποίους προβλέπεται και η πρώτη μισθολογική αύξηση για βραδινή εργασία (το πολύ 619 ευρώ μηνιαίας). Ταυτόχρονα, τα επόμενα κοινωφελή προγράμματα σε δήμους απευθύνονται σε μακροχρόνια άνεργους, περιοχών με υψηλά ποσοστά ανεργίας, (προκαλώντας την αντίδραση των υπόλοιπων δήμων που χάνουν το τζάμπα εργατικό δυναμικό) υποτίθεται με σκοπό την βελτίωση των ικανοτήτων τους εξεύρεσης εργασίας (οι «ωφελούμενοι» θα μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στην πενθήμερη εργασία ή την παρακολούθηση ενός εβδομαδιαίου σεμιναρίου κατάρτισης). Αναλυτικά για τις αλλαγές που επιχειρούνται βλ. «Κοινωφελής εργασία και «παράλληλο πρόγραμμα»: Νεοφιλελευθερισμός με αριστερό προσωπείο» στο http://nofeloumeni.gr/2016/04/01/koinofeli_parallilo_neifilele_aristero_prosopeio/
Υποβολή απάντησης