Σήμερα, στις 5 Ιουνίου 2013, υπάρχει μια “γενική απεργία” στην Τουρκία. Αναμένεται ότι θα συμμετάσχουν περίπου μισό εκατομμύριο εργάτες και εργάτριες. Η απεργία οργανώνεται από πέντε “αριστερά” συνδικάτα, την KESK (δημόσιος τομέας), την DISK (ιδιωτικός τομέας), την EGTIM-SEN (εκπαίδευση), την TTMOB (μηχανικοί) και την TOB (γιατροί). Από την προηγούμενη Παρασκευή έχουν πραγματοποιηθεί εκατοντάδες διαδηλώσεις σε 67 από τις 81 τουρκικές επαρχίες, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κατέβει στο δρόμο, τουλάχιστον δύο έχουν σκοτωθεί και χιλιάδες έχουν συλληφθεί.
Πώς προέκυψαν όλα αυτά μέσα σε λιγότερο από μία βδομάδα; Πώς μια μικρή διαμαρτυρία ενάντια στην εμπορευματική αξιοποίηση ενός πάρκου στην Istanbul μετατράπηκε στην σπίθα που άναψε φωτιά σ’ ολόκληρο τον κάμπο και έβγαλε στους δρόμους τόσους πολλούς ανθρώπους; Για να το κατανοήσουμε πρέπει πρώτα να στραφούμε σε μερικά στοιχεία που αφορούν το κοινωνικό, ιστορικό και πολιτικό υπόβαθρο των γεγονότων.
Δεν είναι φυσικά η ίδια η ανέγερση ενός σούπερ-μάρκετ που προκάλεσε αυτήν την έκρηξη. Τα γεγονότα στο πάρκο Gezi αποτέλεσαν στην πραγματικότητα τη σπίθα που πυροδότησε το προϋπάρχον προσάναμμα. Υπάρχουν πέντε βασικές αιτίες που εξηγούν την τρέχουσα εξεγερτική κίνηση.
Αστυνομική Βαρβαρότητα: Πιθανότατα η αμεσότερη αιτία της έκρηξης ήταν η βαρβαρότητα με την οποία αντιμετώπισε η αστυνομία τους διαδηλωτές στην πλατεία Taksim. Η τουρκική αστυνομία έχει μια μακριά παράδοση βίαιης καταστολής διαδηλώσεων, εξαπολύοντας βάναυσες επιθέσεις ακόμα και σε μικρές ειρηνικές συγκεντρώσεις. Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει επιδεινωθεί με την καθιέρωση της χρήσης εκτοξευτήρων δακρυγόνων και νερού για την κατασταλτική διαχείριση καταστάσεων τόσο διαφορετικών όπως τεράστιες Πρωτομαγιάτικες διαδηλώσεις, γηπεδικές ταραχές και μικρές οικολογικές διαμαρτυρίες. Φαίνεται να είναι η αντίδραση σ’ αυτήν ακριβώς τη βία που πυροδότησε την κατάσταση.
Taksim: Η πλατεία Taksim κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της εργατικής τάξης και της αριστεράς στην Τουρκία. Αποτέλει το κέντρο της Istanbul, το χώρο όπου παραδοσιακά πραγματοποιούνται οι διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς, κι ήταν εκεί όπου 42 άνθρωποι δολοφονήθηκαν και 220 τραυματίστηκαν την 1η Μαΐου του 1977. Τα τελευταία χρόνια, με μία μόνο εξαίρεση, έχει απαγορευθεί στις συγκεντρώσεις να πλησιάζουν την πλατεία, κάτι που έχει οδηγήσει πολλές φορές σε ευρείας έκτασης οδομαχίες καθώς ο κόσμος προσπαθεί να την προσεγγίσει. Η πλατεία Taksim βρίσκεται αδιαμφισβήτητα στην καρδιά της τουρκικής αριστεράς. Τα κυβερνητικά σχέδια ανέγερσης τζαμιού πάνω στην πλατεία ίσως βαραίνουν ακόμα περισσότερο από την κατασκευή σούπερ-μάρκετ στην θέση του πάρκου.
Ισλαμοποίηση: Το κυβερνόν Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) είναι ο άμεσος επίγονος του Κόμματος της Ευημερίας (RP) που αναγκάστηκε σε παραίτηση από την κυβέρνηση το 1997 – κάτι που έμεινε γνωστό στην Τουρκία ως ένα μεταμοντέρνου τύπου πραξικόπημα. Τον επόμενο χρόνο τέθηκε εκτός νόμου από το Συνταγματικό Δικαστήριο για παραβίαση των συνταγματικών αρχών του κοσμικού κράτους και της ανεξιθρησκείας. Σήμερα βρίσκεται στην εξουσία αυξάνοντας διαρκώς τα ποσοστά του από το 2002, ενώ στις εκλογές του 2011 συγκέντρωσε το εντυπωσιακό ποσοστό του 49.8% των ψήφων. Σ’ όλο αυτό το διάστημα υποσκάπτει σταθερά τον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους. Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι η επιβολή της μαντίλας στα πανεπιστήμια, αλλά πιο πρόσφατα επιχείρησε να περιορίσει τη διαφήμιση και κατανάλωση αλκοόλ, μείωσε την ηλικία εισδοχής σε θρησκευτικά σχολεία και απαγόρευσε στα ζευγάρια να φιλιούνται στους χώρους του μετρό. Υπάρχει σ’ ολόκληρη τη χώρα μια αρκετά διαδεδομένη αίσθηση ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να μετατρέψει την Τουρκία σε ένα ακόμη Ιράν. Κάτι ακόμα που έχει αναστατώσει τα μέλη της μεγαλύτερης θρησκευτικής μειονότητας στην Τουρκία, τους Αλεβίτες, είναι το όνομα που επιλέχθηκε από το κράτος για τη νέα γέφυρα του Βοσπόρου: “Γέφυρα του Σουλτάνου Selim”. Το ζήτημα του ονόματος έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις που ακόμα κι η επιχείρηση που ανέλαβε το έργο διστάζει να το χρησιμοποιήσει, αναφερόμενη στη γέφυρα απλώς ως “η τρίτη γέφυρα”. Ο Σουλτάνος Selim, γνωστός στα Αγγλικά ως “Selim ο Ζοφερός”, ήταν υπεύθυνος για πολλές σφαγές εναντίον Αλεβιτών και άλλων Σιιτών Μουσουλμάνων. Είναι σχεδόν αντίστοιχο με το να ονομαζόταν “Γέφυρα Saddam Hussein” μια γέφυρα στο Ιρακινό Κουρδιστάν.
Εξωτερική Πολιτική: Οι δύο βασικότερες πτυχές της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή είναι η ειρηνευτική συμφωνία με το PKK και η υποστήριξη των Σύριων ανταρτών. Όπως είναι λογικό, οι κοσμικοί είναι δυσαρεστημένοι με την κρατική υποστήριξη μιας Ισλαμιστικής αντιπολίτευσης ενάντια σ’ ένα κοσμικό καθεστώς, μ’ όλες τις βόμβες, τους πυραύλους και τα κύματα προσφύγων που συνεπάγεται αυτή. Η ειρηνευτική συμφωνία με τους Κούρδους εθνικιστές έχει επίσης ανησυχήσει τους Τούρκους εθνικιστές αριστερών και δεξιών αποχρώσεων. Η ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος στις 4 Ιουνίου ξεκαθαρίζει ότι η τουρκική εθνική σημαία “ανήκει στα χέρια του λαού”, ότι οι Κούρδοι εθνικιστές δεν πρέπει να προχωρήσουν σε συμφωνία με το AKP αλλά να ενωθούν με το “πατριωτικό εργατικό κίνημα”, το οποίο τους προσκαλεί κυματίζοντας την αιματοβαμμένη εθνική σημαία του.
Εργατικοί Αγώνες: Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια σχετική νηνεμία έπειτα από την ύφεση του σημαντικού κινήματος γύρω απ’ τον αγώνα στην TEKEL [1] κατά τον χειμώνα και την άνοιξη του 2010. Παρόλα αυτά έχει παρατηρηθεί πρόσφατα μια αξιοσημείωτη άυξηση της εργατικής μαχητικότητας, με σημαντικές απεργίες στη βιομηχανία υφασμάτων και στα νότια λιμάνια της χώρας. Οι εργαζόμενοι της Turkish Airlines βρίσκονται σε απεργία εδώ και δύο βδομάδες, ενώ ακόμα και πριν την εκτύλιξη των πρόσφατων γεγονότων 240,000 μέλη της KESK επρόκειτο να κατέβουν ούτως ή άλλως σε απεργία σήμερα. Εκτός αυτών, 110,000 εργάτες του συνδικάτου μετάλλου έχουν αποφασίσει απεργία για το τέλος του μήνα.
Αν όλα αυτά συνδυαστούν με το αυταρχικό, ημι-αυτοκρατορικού στυλ διακυβέρνησης του Tayyip Erdogan, δεν είναι να εκπλήσσεται κανείς με την έκταση και το βάθος της σημερινής κοινωνικής έκρηξης.
Από το πάρκο Gezi στην γενική απεργία
Μετά την πρώτη αστυνομική επίθεση στους διαδηλωτές του πάρκου Gezi, οι κινητοποίησεις γρήγορα εξαπλώθηκαν σ’ ολόκληρη τη χώρα με τη μορφή της αυθόρμητης καθόδου των ανθρώπων στο δρόμο. Οι εφημερίδες και τα κανάλια που πρόσκεινται στο κυβερνόν κόμμα προσπάθησαν να αποσιωπήσουν τα γεγονότα αλλά γρήγορα οι ειδήσεις άρχισαν να κυκλοφορούν μέσω του Twitter, οδηγώντας τον πρωθυπουργό να αποκαλέσει τα social media “τη μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα”. Μέχρι στιγμής 24 άνθρωποι έχουν συλληφθεί για το έγκλημα του ποσταρίσματος στο Twitter.
Το αντιπολιτευόμενο κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) διοργάνωσε μια μεγάλη διαδήλωση προς την πλατεία Taksim, ενώ αρκετοί διαδηλωτές, χωρίς να πτοηθούν από το κλείσιμο του μετρό, πορεύτηκαν κατά χιλιάδες στη γέφυρα του Βοσπόρου ώστε να συμμετάσχουν στην διαδήλωση. Το πρωί της 1ης Ιουνίου ο Erdogan δήλωνε ότι η αστυνομία θα παραμείνει στην Taksim, αλλά μέχρι το μεσημέρι της ίδιας μέρας οι διαδηλωτές είχαν αρχίσει να απομακρύνουν τους αστυνομικούς καταλαμβάνοντας σταδιακά την πλατεία. Σε άλλες πόλεις οι κινητοποιήσεις πήραν πιο βίαιο χαρακτήρα, με την αστυνομία της Άγκυρας να ρίχνει δακρυγόνα από ελικόπτερα και να δολοφονεί τουλάχιστον έναν διαδηλωτή στην προσπάθειά της να απομακρύνει το πλήθος από την κεντρική πλατεία της πόλης.
Πολλές ακόμα διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στις μεγάλες τουρκικές πόλεις, με τουλάχιστον άλλον ένα νεκρό στην Antakya. Στο Tunceli ακούστηκε επίσης μια φήμη για νεκρό διαδηλωτή από σφαίρες αστυνομικών. Στην Izmir τα γραφεία του AKP πυρπολήθηκαν από τους διαδηλωτές. Ολόκληρη η χώρα, από τα κέντρα και τα προάστια των μητροπόλεων μέχρι τις μικρότερες επαρχιακές πόλεις, δονείται από τις κινητοποιήσεις των εξεγερμένων.
Προς το παρόν φαίνεται να πρόκειται για ένα διαταξικό κίνημα που ενώνει όλους όσους είναι οργισμένοι με το καθεστώς. Οι συλλογικότητες που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις καλύπτουν όλο το πολιτικό φάσμα από την άκρα αριστερά μέχρι την άκρα δεξιά. Στην πλατεία Taksim, τα πανό με το πρόσωπο του φυλακισμένου Κούρδου ηγέτη Abdullah Ocalan συνυπάρχουν με τις τουρκικές σημαίες ή ακόμα και με τον φασιστικό χαιρετισμό των Γκρίζων Λύκων.
Κι η εργατική τάξη;
Προφανώς ένα μαζικό κίνημα σαν κι αυτό δεν μπορεί να προχωρήσει μπροστά χωρίς την οργανωμένη παρουσία της εργατικής τάξης. Τα καλέσματα για γενική απεργία τη Δευτέρα άρχισαν να κυκλοφορούν ήδη από την Κυριακή το βράδυ μέσω Twitter και Facebook. Παρότι δε φαινόταν να έχουν αρκετές πιθανότητες επιτυχίας, κάποια πανεπιστήμια στην Άγκυρα και την Istanbul ξεκίνησαν απεργία τη Δευτέρα, μαζί με μερικά νοσοκομεία που δήλωσαν ότι θα δέχονται μόνο έκτακτα περιστατικά και διαδηλωτές.
Τα “αριστερά” συνδικάτα συναντήθηκαν τη Δευτέρα ώστε να αποφασίσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Η KESK μετέτρεψε σε 48ωρη την ήδη προγραμματισμένη 24ωρη απεργία της και οι DISK, EGTIM-SEN, TTMOB και TOB συμφώνησαν να προχωρήσουν επίσης σε απεργία την Τετάρτη, διοργανώντας πορείες στις τρεις μεγαλύτερες τουρκικές πόλεις: την Άγκυρα, την Istanbul και την Izmir. Αν και τα μέλη αυτών των συνδικάτων ξεπερνούν εύκολα το ένα εκατομμύριο, υπολογίζεται ότι σήμερα θα απεργήσουν περίπου μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι.
Κατά τις κινητοποιήσεις γύρω απ’ τον αγώνα στην TEKEL πριν τρία χρόνια, το κίνημα άρχισε να χάνει τον παλμό και τη ζωντάνια του αμέσως μετά τη γενική απεργία. Οι εργάτες κι εργάτριες αγωνίστηκαν για μήνες, καταλαμβάνοντας το κέντρο της Άγκυρας και οργανώνοντας αμέτρητες διαδηλώσεις, ώστε να αναγκάσουν το συνδικάτο τους να κηρύξει γενική απεργία. Όταν τελικά συνέβη, φάνηκε ότι κανείς ουσιαστικά δεν είχε σχέδιο για να πάει μπροστά το κίνημα. Όπως τότε, έτσι και τώρα, το πραγματικό ερώτημα είναι τι πρόκειται να συμβεί την επόμενη μέρα.
Devrim, Τετάρτη 5 Ιουνίου 2013
μετάφραση Agesilaus Santander
ΠΗΓΗ: internationalist-perspective.org
[1](σ.τ.μ) Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες τουρκικές καπνοβιομηχανίες, η οποία είχε εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς μονοπωλίου στην παραγωγή και διακίνηση προϊόντων καπνού και αλκοόλ από το 1925, οπότε και εθνικοποιήθηκε. Η κυβέρνηση Erdogan ιδιωτικοποίησε την TEKEL τον Φεβρουάριο του 2008, πουλώντας την στην British American Tobacco. Τον Δεκέμβριο του 2009 ανακοινώθηκε το κλείσιμο 12 εργοστασίων της TEKEL, κάτι που θα οδηγούσε στην απόλυση 10,000 εργατών, οι οποίοι θα επαναπροσλαμβάνονταν σε άλλους τομείς του δημοσίου με ετήσιες συμβάσεις και μειώσεις μισθών μέχρι 40%. Από τον Δεκέμβρη του ’09 μέχρι την άνοιξη του ’10, πραγματοποιήθηκαν αρκετές καταλήψεις δημόσιων χώρων, μαζικές διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία, με επίκεντρο συνήθως την Άγκυρα και την Izmir. Ο αγώνας ξεκίνησε στις 15 Δεκεμβρίου, όταν 12,000 εργαζόμενοι της TEKEL (και όχι μόνο) απ’ όλη τη χώρα συγκεντρώθηκαν και κατασκήνωσαν στο κεντρικότερο πάρκο της Άγκυρας. Η συνεχής όξυνση του αγώνα ανάγκασε τη μεγαλύτερη συνδικαλιστική ομοσπονδία (TURK-IS) να κηρύξει γενική απεργία στις 4 Φεβρουαρίου. Περισσότερα στοιχεία για τα χαρακτηριστικά και την έκβαση του αγώνα μπορούν να βρεθούν στις διευθύνσεις http://libcom.org/forums/organise/intervention-class-struggle-case-study-tekel-icc-31082010και http://insurgentnotes.com/2010/10/lessons-from-tekel/. [↑]
Υποβολή απάντησης