*Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί την εισήγηση της Συνέλευσης για την Κυκλοφορία των Αγώνων, στην εκδήλωση που έγινε στις 4 Ιουλίου 2020, στον κήπο της κατάληψης Πάτμου και Καραβία, με τη συμμετοχή των Health Workers / εργαζόμενες-οι στη βιομηχανία της υγείας, από τη Θεσσαλονίκη.
Η υγεία ως πεδίο κοινωνικού ανταγωνισμού εν μέσω κρίσης / πανδημίας
Αρχικά να σας καλωσορίσουμε στην εκδήλωση, η οποία διοργανώνεται από την Συνέλευση για την Κυκλοφορία των Αγώνων και έχει τον τίτλο «Η υγεία ως πεδίο κοινωνικού ανταγωνισμού εν μέσω κρίσης-πανδημίας και οι δυνατότητες για μία έμπρακτη από τα κάτω κριτική της ιατρικής», με τη συμμετοχή της συλλογικότητας Health Workers, εργαζόμενες-οι στην βιομηχανία της υγείας. Κατ’ αρχάς, λίγα λόγια για το πολιτικό σκεπτικό της εκδήλωσης: Στην πρωτοφανή συνθήκη ξεσπάσματος της πανδημίας παγκοσμίως και την καπιταλιστική διαχείρισή της που ακολούθησε, το ανταγωνιστικό κίνημα, ως κομμάτι της κοινωνικής-ταξικής σύνθεσης, βρέθηκε σε μια πρόδηλη αμηχανία. Στην προσπάθειά του να ξεπεράσει την αμηχανία, επιχείρησε να κατανοήσει τις δομικές αιτίες εμφάνισης του ιού, όπως αυτές προκύπτουν από την εκμετάλλευση της φύσης από το κεφάλαιο, όσο και να αναδείξει την πολιτική διαχείριση της πανδημίας ως κομμάτι της συνολικότερης αναδιάρθρωσης των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων, για την επόμενη μέρα της πανδημίας. Σημεία τα οποία είναι σημαντικά για τη διαμόρφωση μιας κινηματικής στρατηγικής και για να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που συνέβη, από μόνα τους όμως είναι ανεπαρκή.
Επομένως, ο λόγος για τη διοργάνωση μιας πολιτικής εκδήλωσης με τη συμμετοχή εργαζομένων στην υγεία, δεν είναι για να μιλήσουμε με όρους διαχωρισμένης αυθεντίας για το «τι είναι ο κορονοϊός», αλλά επειδή θεωρούμε κινηματική προϋπόθεση ότι η κριτική μας οφείλει να συνδέεται με τους πραγματικούς αγώνες που διεξάγονται. Έτσι κι εμείς επιδιώκουμε με αυτή την εκδήλωση τη μεταφορά της εμπειρίας από το χώρο της περίθαλψης, να συζητήσουμε τις δυνατότητες των αγώνων στην υγεία σε καιρούς πανδημίας και μη, να διερευνήσουμε τους όρους για μια από τα κάτω κοινωνική/ταξική κριτική της κυρίαρχης ιατρικής, μέσα από τη συλλογικοποίηση και τη διεκδίκηση.
Πριν δώσουμε το λόγο στις συντρόφισσες και τους συντρόφους από τη Θεσσαλονίκη, θα καταθέσουμε κάποιες σκέψεις αναφορικά με τη συγκυρία της κοινωνικής επιδημίας, οι οποίες αποτελούν μια μικρή τοποθέτηση της Σ.Κυ.Α, στην κατεύθυνση και της προκήρυξης που δημοσιεύσαμε το προηγούμενο διάστημα, και ευελπιστούμε να αναβαθμίσουν την συζήτηση που θα ακολουθήσει μετά.
Λίγα λόγια για το διάστημα της καραντίνας
Η υγειονομική κρίση, την οποία ανέδειξε ο συγκεκριμένος ιός, σε σύντομο χρονικό διάστημα μετατράπηκε σε κρίση αναπαραγωγής των καπιταλιστικών σχέσεων, σε όλες τις μορφές τους (οικονομικές, πολιτικές, ιδεολογικές), με τις διεθνείς στρατηγικές να εμφανίζονται υπό το δίλλημα «lockdown» ή «ανοσία αγέλης» και τις επιμέρους κρατικές στρατηγικές να επικαθορίζονται από τα ιστορικά επίπεδα της έκφρασης του κοινωνικού ανταγωνισμού. Για το ελληνικό κράτος, σε οικονομικό επίπεδο, η επιδημία ανάγκασε το κεφάλαιο να διακόψει ως ένα βαθμό τις παραγωγικές και αναπαραγωγικές του δραστηριότητες (καθολικό κλείσιμο του εκπαιδευτικού τομέα, των μαγαζιών, της τουριστικής βιομηχανίας), με παράλληλη ανάπτυξη των ψηφιακών μορφών εκμετάλλευσης μέσω της τηλεργασίας/τηλεκπαίδευσης. Ο ιός εξώθησε με έναν τρόπο το ελληνικό κράτος να προχωρήσει στη λογική της ελεγχόμενης απαξίωσης κεφαλαίου, με ένα νέο κύκλο ύφεσης της οικονομίας να ανοίγεται διάπλατα ως πιθανότητα και με τον τρόμο των συνεπειών του ιταλικού παραδείγματος να μοιάζει πολύ κοντινό. Σε πολιτικό επίπεδο, η επιβολή του γενικευμένου lockdown επιτέλεσε τη διπλή λειτουργία του περιορισμού μετάδοσης της νόσου και την εφαρμογή αναβαθμισμένων πολιτικών δημόσιας τάξης. Και, τέλος, σε ιδεολογικό επίπεδο, επιλέχθηκε η έμφαση στην «ατομική ευθύνη», ελλείψει κρατικών δομών περίθαλψης, προωθώντας μια αντίληψη ατομικιστικού τύπου πρόνοιας εκ των υστέρων, μετακυλίοντας την ευθύνη από το κράτος στις εκμεταλλευόμενες και τους εκμεταλλευόμενους.
Η διαχείριση της παρούσας κρίσης δεν είναι μια μεμονωμένη διαδικασία, αλλά αποτελεί συνέχεια της αναδιάρθρωσης που συντελείται τις τελευταίες δεκαετίες, με την επίθεση στον έμμεσο μισθό της τάξης και την εμβάθυνση των σχέσεων κρατικού και ιδιωτικού τομέα περίθαλψης, υπό το πρόσχημα ενός ιδιωτικοποιημένου κράτους πρόνοιας. Έτσι, το κρατικό σύστημα υγείας καθίσταται ανεπαρκές για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών περίθαλψης, ως πτυχή της κοινωνικής αναπαραγωγής, ακόμα και μετά την επιδημία.
Η αποδιάρθρωση του εθνικού συστήματος υγείας τις τελευταίες δεκαετίες, ακολούθησε τη λογική των πιο ανεπτυγμένων κρατών, δηλαδή τη σταδιακή αποδυνάμωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και αντίστοιχα τη σταδιακή ενίσχυση των τομέων εκείνων της περίθαλψης που έχουν μεγαλύτερες αποδόσεις σε κέρδη και επενδύσεις, δηλαδή την τριτοβάθμια φροντίδα. Για να καταλάβουμε καλύτερα, το κεφάλαιο το συμφέρει πολύ περισσότερο να υπάρχουν τρία νοσοκομεία υψηλής τεχνολογίας, παρά χίλια τοπικά ιατρεία επαρκώς στελεχωμένα. Αυτό έχει φυσικά επιπτώσεις στην περίπτωσή μας, διότι οι δομές εκείνες που θα μπορούσαν να εντοπίσουν τον ιό στα πρώτα του στάδια εξάπλωσης και να βοηθήσουν στον περιορισμό του είτε δεν υπάρχουν, είτε είναι υποστελεχωμένες, είτε είναι τόσο επικίνδυνες για τους εργαζόμενους που αποτελούν από μόνες τους πιθανές εστίες μόλυνσης. Η σταδιακή και απόλυτη απαξίωση των πρωτοβάθμιων δομών υγείας σημαίνει επίσης συνωστισμό κρουσμάτων στα νοσοκομεία, που πλέον λειτουργούν ως μεγα-ιατρεία, με αποτέλεσμα όχι μόνο την αλληλομόλυνση εξυπηρετούμενων και προσωπικού, αλλά και μια πιθανή αύξηση της θνησιμότητας σε άλλα περιστατικά υγείας.
Η στήριξη στα ιδιωτικά προγράμματα υγείας, στις φαρμακοβιομηχανίες, στους μεγάλους παρόχους υγείας, αποτελούν κάποιες ενδεικτικές κινήσεις των προτεραιοτήτων των πολιτικών υγείας που ακολουθήθηκαν, ενώ ταυτόχρονα εξελισσόταν συνεχής υποβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών περίθαλψης, με εργαζόμενους σε δημόσιες κλινικές σε καθεστώς επισφάλειας και εξαντλητικών ωραρίων, ελλείψει μέτρων προστασίας.
Πλεονάζοντες πληθυσμοί εν καιρώ κρίσης
Η έξαρση του ιού, την περίοδο της επιδημίας, συνέπεσε με την κήρυξη πολέμου εναντίον των μεταναστών στον Έβρο. Η εθνική ενότητα που κατασκευάστηκε (από τα πάνω και από τα κάτω), ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας, ήρθε να πατήσει πάνω στην προϋπάρχουσα αντιμεταναστευτική συνθήκη – άλλωστε οι μετανάστες επιχειρήθηκε να στοχοποιηθούν εξαρχής ως μολυσματικοί φορείς.
Οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί που ήδη πριν την επιδημία είχαν εξαιρεθεί από τις βασικές προνοιακές παροχές του ελληνικού κράτους (αφημένοι στο ιδιωτικοποιημένο κράτος πρόνοιας των ΜΚΟ, οι παροχές των οποίων επίσης περιορίστηκαν λόγω των φασιστικών επιθέσεων που προηγήθηκαν), την περίοδο αυτή αντιμετωπίστηκαν ξεκάθαρα με όρους θανατοπολιτικής. Η καραντίνα στα hot spot, που διαρκεί μέχρι αυτή την στιγμή που μιλάμε, πέραν της υγειονομικής πρόφασης, εξυπηρετεί ξεκάθαρα τη στρατηγική μετατροπής των κέντρων σε κλειστές δομές φυλάκισης των μεταναστών. Η επίθεση αυτή δεν έμεινε όμως μόνο στο λόγο, αλλά πήρε και υλική υπόσταση. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τα συνεχή πρόστιμα και έλεγχοι, με πρόφαση τα «λάθος» sms και τη μη χρήση μάσκας στα ΜΜΜ. Η αντιμετώπισή τους ως πλεονάζοντος πληθυσμού από το ελληνικό κράτος φαίνεται κι από την απόφαση να διώξει από τα διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA και τους ελάχιστους αναγνωρισμένους πρόσφυγες που είχαν το δικαίωμα να εξασκήσουν την κρατική προσταγή «μένουμε σπίτι».
Η κριτική στη σύγχρονη ιατρική από κοινωνική/ταξική σκοπιά
Η απεικόνιση του ιατρικού προσωπικού, από το κράτος, ως ηρώων και ηρωίδων αποσκοπεί στην απόκρυψη της εργασιακής τους φύσης και τελικά στην υποτίμησή τους. Η κυρίαρχη κατεύθυνση της ιατρικής επιστήμης στάθηκε καταφανώς ανεπαρκής στη μέριμνα για την πρόληψη μιας επικείμενης πανδημίας. Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της στους τρόπους επέκτασης της κερδοφορίας του κεφαλαίου, βρέθηκε συνολικά απροετοίμαστη την περίοδο έξαρσης του ιού, ενώ παράλληλα η θεραπευτική της αρμοδιότητα εξυμνήθηκε ως θρησκευτικό τοτέμ κατά την διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Λέγοντας αυτά, θέλουμε να υπογραμμίσουμε το οριακό σημείο στο οποίο βρέθηκε η Ιατρική, ως επιμέρους κλάδος της επιστήμης, εντός των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων. Και είναι αυτή η αρχή της ουδετερότητας που επιτάσσει το σύνολο της καπιταλιστικής συγκρότησης της επιστήμης, η οποία αδυνατεί να αναγνωρίσει τις κοινωνικές συνέπειες του τρόπου παραγωγής και τον καταστρεπτικό βαθμό κυριαρχίας του ανθρώπου και των μηχανών του πάνω στη φύση, τη διάλυση, τελικά, των οικοσυστημάτων του πλανήτη ως βοηθητικό παράγοντα επέκτασης των επιδημιών, τα τελευταία χρόνια, αλλά και τις συνέπειες στην υγεία, που αυτή η καταστροφή συνεπάγεται.
Κάνοντας μια αναφορά στον τρόπο υγειονομικής διαχείρισης της ασθένειας, που αναδύθηκε από την Κυρίαρχη Ιατρική, δεν θέλουμε να υποπέσουμε σε μια συλλήβδην απόρριψη της ιατρικής επιστήμης, όπως είδαμε να παρουσιάζεται, εν είδει κινηματικής υποχρέωσης, από σημαντική μερίδα του αντιεξουσιαστικού/αυτόνομου χώρου. Από την πλευρά μας, δεν είμαστε διατεθειμένες να παραχωρήσουμε τη γνωσιολογική/ερευνητική διαδικασία, χαρακτηρίζοντάς την ως υπόθεση των ειδικών του ακαδημαϊκού κλάδου και των επιχειρηματικών συμφερόντων· αλλά να αναγνωρίσουμε τη διαδικασία αυτή ως πεδίο του κοινωνικού ανταγωνισμού, να δούμε τομές και ασυνέχειες και, τελικά, να εντοπίσουμε τις ηγεμονικές στρατηγικές για την επέκταση της κερδοφορίας του κεφαλαίου στον τρόπο συγκρότησης της επιστήμης. Με λίγα λόγια, αναγνωρίζουμε ότι στο εσωτερικό της δεν υπάρχει, ως αποκλειστικότητα, μια γραμμική πορεία της επιστήμης προς την καθολική καπιταλιστική ανάπτυξη, αλλά ότι αποτελεί η ίδια προϊόν της ταξικής πάλης.
Για μια ανταγωνιστική προοπτική των κοινωνικών αγώνων
Ολοκληρώνοντας αυτή την εισήγηση, θεωρούμε ότι αξίζει να σταθούμε στις αντιφατικές μοριακές πρακτικές, οι οποίες πήραν ανταγωνιστική κατεύθυνση μέσα στην πανδημία. Πολλές φορές η κινηματική άμπωτη στην οποία έχει περιέλθει ο χώρος, ως συνέπεια τις ήττας των προηγούμενων κύκλων αγώνα, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια ανάγνωσης των αρνήσεων της ταξικής σύνθεσης. Η φετιχοποίηση της ιδεολογικής ανάγνωσης της πραγματικότητας, πέρα από την ανέξοδη προσπάθεια να ανακαλύψουμε «το επόμενο επαναστατικό υποκείμενο», δεν αφήνει πολλά περιθώρια σε μια νηφάλια κινηματική κριτική που μας αναλογεί, για να κατανοήσουμε τι στα κομμάτια συνέβη.
Πραγματική στάση μιας μερίδας των εκμεταλλευόμενων, ήταν η λήψη πρόωρων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, γνωρίζοντας την ανεπάρκεια των κρατικών δομών υγείας. Πραγματική στάση ήταν επίσης ο συνδυασμός της μη ρεαλιστικής εφαρμογής των μέτρων προστασίας στους χώρους εργασίας από τις εργαζόμενες, αλλά και η ανάγκη κοινωνικοποίησης και αλληλεπίδρασης στους δημόσιους χώρους, κυρίως από νεότερα κομμάτια της κοινωνίας. Στην εμμενή αντιφατικότητα των αρνήσεων που αναπτύχθηκαν, τα υποκείμενα των αρνήσεων αυτών είναι αναγκασμένα από τη μια να απαιτούν αύξηση των υγειονομικών παροχών από το ελληνικό κράτος κι από την άλλη να αντιδρούν στην απαίτηση για ιατρικοποίηση/στρατιωτικοποίση της καθημερινότητάς μας και των δημόσιων χώρων και στη μετακύλιση του κόστους της πανδημίας στην «ανευθυνότητα» των πολιτών.
Σε αυτή την συνθήκη, περισσότερο από ποτέ, θα πρέπει να επανεφεύρουμε τους όρους της ενίσχυσης των κοινοτήτων αγώνα, ως δικτύων ταξικής αλληλοβοήθειας, κοινωνικής αυτοοργάνωσης, άμεσης και οριζόντιας επικοινωνίας των εκμεταλλευόμενων· αλλά και να κυκλοφορήσουμε τις έμπρακτες αντιστάσεις, όπως ο αγώνας των φοιτητών ενάντια στις εκκενώσεις των εστιών, οι προσπάθειες αυτοοργάνωσης των μεταναστ(ρι)ών ενάντια στην πανδημία και την κρατική διαχείριση αποκλεισμού/περίφραξης σε διάφορα camp ανά την Ελλάδα, οι διάχυτες αρνήσεις των εργαζομένων στην υγεία που ξεσπούν κατά τόπους, η συγκέντρωση που πραγματοποίησαν οι εκατοντάδες απολυμένοι μέσω sms (!) στο αεροδρόμιο, σπάζοντας στην πράξη την πειθάρχηση της απαγόρευσης. Οι κινήσεις αυτές αναδεικνύουν πώς η αμφισβήτηση και η πολιτική κόντρα από μεριάς μας μπορεί να κινείται παράλληλα με τη στήριξη, τη φροντίδα και την προσοχή για τους ανθρώπους μας.
Δική μας προτεραιότητα, αυτή τη στιγμή, είναι να κατανοήσουμε τη συγκυρία, να διερευνήσουμε πρακτικά τις δυνατότητες κοινών αγώνων που αναδύονται, μεταξύ χρηστών υπηρεσίων και εργαζομένων, με τρόπο που να ξεπερνά τους ενδοταξικούς διαχωρισμούς. Ένα βασικό ερώτημα που γεννάται και θα θέλαμε να αναπτυχθεί στην τρέχουσα κουβέντα, αλλά και σε άλλους κύκλους, είναι η αναζήτηση πιο συγκεκριμένων απαντήσεων από το κίνημα, μπροστά στο ενδεχόμενο δεύτερου κύματος πανδημίας, με τρόπο συμπεριληπτικό και πάντα ανταγωνιστικό. Τελικά, θα πρέπει να φτάσουμε σε μια καινούργια μορφή κινηματικών πειραματισμών και συλλογικής δημιουργικότητας, στο πλαίσιο της οποίας θα πρέπει να κινηθούμε με ευελιξία και ευρηματικότητα, μέσα σε ένα ρευστό περιβάλλον. Να αναζητήσουμε, τελικά, το πεδίο συνάντησης των σχέσεων μας, το οποίο θα υπερβαίνει, κατά κάποιο τρόπο, αυτή την υπάρχουσα κρίση.
Συνέλευση για την Κυκλοφορία των Αγώνων
skya.espiv.net | Ιούλιος’20
Υποβολή απάντησης